Phố Ảo, tập thơ
của một người sấp chia tay.
Phố Ảo, tạo thơ
cuối cùng của một người làm thơ (nữ),
nhờ phu quân gom góp các bài thơ rơi văi đó đây
để in thành tập, gởi tặng bạn bè thân hữu
thay cho lời từ biệt. V́ cô
bị một chứng bệnh ngặt nghèo đang ở
giai đoan cuối cùng. Thời gian
c̣n lại không c̣n nhiều. Cô thanh
thản nằm chờ số mệnh của ḿnh.
Kỷ Lan, tác giả Phố Ảo là ái nữ của
cố nhà thơ Nhân Hậu (Huế) cũng là trung tá không
quân VNCH, đă mất tích trong những ngày cuối cùng
của Quân Đoàn I.
Phố Ảo
PHẠM TÍN AN NINH Tôi bước vào Phố Ảo với lời
giới thiệu của một người dẫn
đường khả kính, nhà văn Tâm Thanh: “Con chim sắp
chết hót tiếng bi thương, Con
người sắp chết nói lời tâm huyết” Cụ Phan Bội Châu viết lời trên
trong Lưu Cầu Huyết Lệ Tân Thư năm 1903. Ba mươi bảy
năm sau (1940) Cụ mới qua đời tại Bến
Ngự trong cảnh giam lỏng. Người con gái Sông Hương vừa bị
định mệnh lên án treo. Cô có
được ân xá và diên tŕ sự
sống một thời gian dài như Cụ Phan không? Trong
viễn ảnh Phật giáo mà cô là một tín đồ,
tiếng gọi về ngay hay lệnh hoăn không nhất
thiết là tốt hay xấu, chỉ là duyên nghiệp trong
luật tử sinh chung. Dưới nhăn
quan đạo Chúa mà phu quân là tín đồ, việc ở
hay đi nào có ǵ quan trọng, nếu người ta sống
xứng đáng và yêu thương tới giờ phút
cuối cùng. Tôi tin cô đă quan niệm và đang
sống như chí hướng của cả hai tôn giáo
ấy. Sư tin tưởng của tôi đă
được xác chứng khi đọc thơ của cô.
Cô muốn đă đến lúc
người thân yêu và bằng hữu nghe tiếng ḷng ḿnh –
qua thơ. Đó là lư do
sự hiện diện của tập thơ muộn màng
này. Với những lời giới thiệu
của người dẫn đường từng
trải ấy, tôi đă bước vào Phố Ảo với
thái độ cẩn trọng cùng một tâm hồn mang
đầy cảm xúc. Lo
sợ một tiếng động nhỏ, chỉ tiếng
sột soạt của trang giấy mở ra, cũng có
thể làm tan vỡ cái bóng thời gian mong manh và những
h́nh ảnh lung linh, huyền hoặc. Tôi cũng đă
mất đi ư định ban đầu, lúc vừa mở
ra Phố Ảo - không phải t́m đọc chữ nghĩa,
vần điệu trong thơ - mà đi t́m giá trị t́nh
yêu, những thao thức và ḷng trắc ẩn trước
sự phù du, vô thường của kiếp nhân sinh -
rất thực. Điều tưởng chừng
đơn giản ấy, bao lần ngỡ ḿnh đă
ngộ ra, nhưng sao vẫn cứ trừu tượng
mơ hồ, như những lần nghe kinh bằng
tiếng Phạn, cảm nhận được cái âm
điệu từ bi mà nào có thấu hiểu ǵ đâu trong
những triết lư cao siêu của đạo Phật. Trên sân khấu đời hữu hạn ấy, cô gái
Sông Hương đă phải thủ nhiều vai diễn,
khóc cười theo từng đợt
sóng phế hưng. Không phải có gốc gác từ một cố đô
huyền thoại, bên ḍng Hương giang trầm mặc,
cùng bao lời ru điệu ḥ xao xuyến ḷng người,
và được sinh ra rồi lớn lên bên ḍng sông Hàn
của xứ Quảng Nam “địa linh nhân kiệt”-
nơi đă sản sinh ra nhiều nhà văn nhà thơ
nổi tiếng của miền Nam - mà thơ len lén đi
vào tâm hồn cô bé Lilly. Thực ra, thơ
đă có trong Lilly ngay từ thưở “mẹ chưa
về với cha”. Và cũng có thể
chính thơ đă tạo ra Lilly. Bởi thân sinh là
một nhà thơ thành danh khi c̣n rất trẻ, hơn
nữa, lại là một phi công hào hoa của thời chinh chiến,
bao lần đem mây trời dệt những vần thơ…
đă làm xiêu ḷng cô nữ sinh Đồng Khánh - mẹ cô, cái
thời “anh theo Ngọ về” hơn
năm mươi năm trước. Nhưng đến
ngày vĩnh viễn nằm xuống ở một nơi nào
đó cùng những đồng đội khi quê hương
miền Trung mất vào tay giặc, có lẽ nhà thơ Nhân
Hậu chưa biết được ḍng thơ trong máu của
ông sẽ luân lưu tiếp nối, tuôn tràn ra theo ng̣i bút
của cô con gái Lilly trong ngày giỗ của chính ông: Ba ơi, con thắp hương ngày giỗ Cúi lạy Ba dâng mấy nén nhang Thương Ba, mắt nhỏ lệ hai hàng Ngày Ba mất không một ai đưa tiễn Ba ơi, hai tiếng con thèm gọi Nay chỉ vang trong nỗi nghẹn ngào (Ngày giỗ Ba) Lời thơ c̣n đọng những giọt
nước mắt ấy chưa kịp khô, th́ trên
đầu Lilly quấn thêm vành tang Mẹ. Người
mẹ từng khâu những vết thương của
những chiến binh trận mạc, vá
trái tim cho bao góa phụ của một thời ly loạn,
để rồi đến khi chính bà phải trải qua nhiều
nỗi đau với bao thương tích trong ḷng, th́
chẳng có c̣n ai để có thể xoa dịu
được, ngoài cô bé Li thơ dại. Bà đă dành
cả phần đời c̣n lại cho đứa con gái cưng
yêu bé bỏng nhưng sớm biết đón nhận
những mất mát, chia ĺa. Theo con sang xứ người,
sống trong vùng Bắc Âu băng giá, gia tài chỉ c̣n có trái
tim, bà đă đem nó để
sưởi ấm cho cô con gái tội nghiệp của ḿnh. Nhưng rồi cũng chỉ được tám
năm. Bà ra đi bỏ lại con bé Li ngày nào giữa
trời đất mênh mông. Sau những ngày khóc mẹ,
thơ trong Li cũng đă tuôn ra theo ḍng
nước mắt: Nắn nót con ghép vần thơ Mẹ Viết những ḍng ươm lắm thương yêu Mẹ ơi, con nhớ Mẹ rất nhiều Nỗi mong nhớ gởi theo
chiều gió …………… Mẹ ơi, nay Mẹ đang yên nghỉ Có gặp Ba trong giấc ngủ ngàn thu Hay cùng Ba khắp nẽo chu du Ba Mẹ vui, con xin cầu nguyện (Mẹ đi rồi) Nếu Lilly, cái tên kư dưới nhiều bài thơ
hoài niệm về tuổi thơ, nhớ cha khóc mẹ -
bởi chính Lilly là cái tên mà cha mẹ thường gọi
con bé Li thời thơ ấu – th́ Bích Thu là bút hiệu cho
những bài thơ b́nh dị dễ thương của cô
gái tha hương, trong tuổi biết yêu, da diết
nhớ quê, nhớ từng con đường góc phố, ḍng
sông tuổi thơ, ngôi trường, bạn thầy
một thời cắp sách. Quê hương nơi chân trời Ḷng thương nhớ khôn nguôi Mai kia về thăm lại Sân nhỏ ngày xưa chơi (Xa Quê) Thương nhớ quê xưa tận chân trời Ḷng thương nhớ lắm không sao vơi Ngày đi trĩu nặng sầu ly biệt Giờ đây chỉ biết nhớ thương thôi … Tôi nhớ măi chợ Cồn chợ Mới Có c̣n chăng những cảnh chen
chân Đường Đống Đa, Độc Lập
đâu rồi Hay vắng như sông Hàn hiu quạnh Kỷ niệm xưa về trong trí tưởng Để nặng ḷng thêm những vấn vương Những tiếc nhớ bao mùa lá úa Theo thời gian rơi rải sân trường… (Nhớ Quê) Lilly lớn lên bên ḍng sông Hàn
quạnh vắng. Có lẽ nước sông Hàn mang theo cả ḍng thơ sữa mẹ để
nuôi lớn bao chàng (và nàng) thi sĩ miền (sông thở theo cùng nhịp gió bay Và không biết “ḍng sông (Hàn) có giữ giúp mối t́nh
đầu” cho Lilly như của nhà thơ Luân Hoán hay không?
Trong thơ, Lilly chỉ nhớ (mà dường như không
tiếc?) những lần lỡ chuyến tàu…t́nh ái, và
cũng đă ṣng phẳng gởi trả lại cho
người “một chút vương vấn ngày nào”: Hôm nay em lại lỡ tàu Cũng như lỡ hẹn lần đầu với
anh Cuộc đời tựa bến mong manh Nay đây mai đó qua nhanh tháng ngày Một lần lỡ hẹn hôm nao Trọn đời anh hỡi, lỡ bao nhiêu lần Lần thương, lần nhớ, lần hờn Lỡ bao nhiêu mộng chập chờn hư không Thu về kế lại tiếp đông Nhưng ḷng luôn măi ngóng trông chuyến tàu Giá em đừng lỡ...lần đầu ??? (Lỡ Tàu) Trả người đây những vần thơ Trả người đây những giấc mơ b́nh thường Trả người một chút nhớ thương Trả người một chút vấn vương ngày
nào (Trà Người) Rồi như chiếc thuyền mong manh giữa
biển đời mênh mông gió băo, dạt vào bến
đỗ b́nh yên, mà ḷng vẫn băn khoăn, tưởng
chừng những ǵ ḿnh đang có trong tay
như chưa phải là điều có thật: Bong bóng bay, em nắm trong tay Một khoảnh khắc, thời gian nào hay Là của em, hay là hư
ảo Sợi sắc không dệt
măi chuỗi ngày (Bong bóng bay) Em dệt vần thơ
giữa chợ đời Thả thơ lơ lửng
khắp nơi nơi Để thơ t́m lại
người xưa cũ Một thưở cùng em thả bong chơi (Em dệt vần thơ) Anh sẽ nói ǵ nữa không anh? Đừng chờ em những chiều nắng hanh Gió thu về cho vàng cây lá Như t́nh ta đó...sao mong manh (Anh hỏi) Lilly giờ trở thành Doanh Doanh
với những bài thơ ngơi ca t́nh yêu, hạnh phúc. Ông nhạc sĩ t́nh ca, tác giả của những Bài
Không Tên, mà những lời ca sau đây đă làm nên tên
tuổi, được nhiều người từng
trải yêu đương cho là một định nghĩa
tuyệt vời: “Đời một người con gái,
ước mơ đă nhiều, Trời
cho không được mấy. Đến khi lấy
chồng, chỉ c̣n mối t́nh mang theo”.
Từng là nữ sinh của các ngôi trường Lycée Blaise
Pascal (Đà Nẵng), Marie Curie (Sài G̣n) nổi tiếng lăng
mạn một thời, không biết cô bé Lilly ngày nào đă
trải qua bao nhiêu cuộc t́nh, nhưng dường như
đến khi trở thành Doanh Doanh th́ chẳng có mối
t́nh (đúng nghĩa) nào để mang theo. Bởi qua bao
đổ vỡ, người ta thường vất
bỏ bớt lớp áo choàng lăng mạn, để nhận
ra chân lư:“Yêu không phải là nh́n
nhau mà cùng nh́n về một hướng”. Câu
nói rất quen thuộc của một tác giả
người Pháp nào đó. Xem ra cái
định nghĩa lần này lại thích hợp với cô
gái Sông Hương, đă từng một thời mơ mộng,
một thời khổ đau, khan cổ gọi t́nh về.
(Khan Cổ Gọi T́nh Về cũng là
tựa một thi tập của nhà thơ đồng
hương Đà Nẵng- Trần Yên Ḥa). Không anh sao ḷng ai trống trải? Mộng hôm nay gởi lại ngày mai Ước mong cùng nh́n về một hướng Một phương trời nơi chốn
tương lai (Anh Là Ai?) Em đang mơ giấc vô thường Một mai tỉnh giấc đoạn trường,
mộng tan Quê hương mù mịt ngút ngàn Ba mươi năm lẽ vội vàng lướt qua (Em Đang Mơ Giấc Vô Thường) V́ biết anh cùng một quê hương Cùng nh́n, cùng hướng về một phương Xa xôi nơi đó là Nam Việt Giờ ở nơi này ta luyến thương (Làm Sao) Cái hướng mà Doanh Doanh và
người t́nh (trăm năm) nh́n về chính là quê
hương mà ngày nào họ đă đành bỏ lại sau
lưng. Nơi đó không
chỉ c̣n những dấu chân thơ dại, mồ mả
ông bà, hài cốt của cha, cùng bao người thân, bạn
bè quen thuộc, mà c̣n cả một dân tộc đang bị
đọa đày khốn khổ dưới sự cai trị bạo tàn của đám
đồng chủng không có trái tim người. Hai
người luôn bên nhau, tay trong tay
cất cao lời hát cho quê hương quang phục. Ai nói trong đấu tranh người ta không lăng
mạn? Đấu tranh đă là một chất keo màu
nhiệm để họ càng gắn bó nhau hơn: Từ ngày quân
giặc vào Dù thời gian có dài Dù đời lắm chông gai Anh ơi xin đứng nản Mai về hết bi ai Anh ơi, mai sẽ về Xin làm như lời thề Xin đứng lên đuổi giặc Cho dân thoát u mê Ngày mai không xa vời Dù quê hương xa xôi Bao nhớ thương cất giữ Âu yếm trong tim tôi... (Xa Quê) Giờ đây anh đang thở tự do Nhưng ḷng anh măi măi buồn lo Quê hương dân tộc c̣n đau khổ Anh mơ ngày đất nước tự do Giấc mơ của anh là của bao người Thế hệ hôm nay và của thời Vàng son với cờ vàng ba sọc đỏ ... Anh măi...là người yêu chuộng tự do (Người Yêu Chuộng Tự Do) Nữ nhi làm ǵ cho đất nước Em ước ḿnh có phép thần tiên Cất tay lên phá hết xích xiềng Đuổi giặc đỏ... em về quê mẹ (Nắng xanh xao) Nhiều khi, trong tột cùng hạnh phúc,
người ta lại bắt đầu lo sợ chia ly. Đứng trên
đỉnh yêu đương có khoảnh khắc giật
ḿnh mơ hồ những hố sâu phía dưới. Tâm
trạng thường biểu lộ bằng một chút
dỗi hờn, âu yếm: Khi em chết có ai buồn không hở Có ai thương ai nhớ tặng ḍng thơ Em chết đi hồn em sẽ bơ vơ Em sẽ về nơi xa quê...buổi ấy Khi em chết anh có buồn không hở Anh c̣n thương c̣n nhớ tới em không? Chắc t́nh ta lúc ấy sẽ không cùng Anh có ước mong em về bên cạnh? Khi em chết anh nhớ trồng hoa tím Em sẽ về trong những buổi chiều im Đón chút t́nh anh không c̣n dấu kín Hồn nở hoa theo ánh nắng dần ch́m. (Khi Em Chết) Không ngờ những lời thơ âu
yếm trong lúc mặn nồng lại là một tiên tri cho
số mệnh. Trong
mơ mộng, dù là mơ mộng của một
người làm thơ “mơ theo trăng
và vơ vẫn cùng mây”, nhưng trước một bất
hạnh nào cũng làm cho người ta tỉnh thức.
Lilly bé bỏng thiên thần, Tiểu Thu mơ mộng yêu
đương, Doanh Doanh với bao mất mát, cay
đắng, chia ĺa rồi mạnh mẽ trong đấu
tranh, thiết tha với hạnh phúc, bây giờ thực
sự đă trở về với con người thật
của nhà thơ - Kỷ Lan. Bút hiệu
cuối cùng cũng là tên trong khai sanh của cô bé sông
Hương mà nhà văn Tâm Thanh đă giới thiệu
trước khi bước vào Phố Ảo. Tin Kỷ Lan bị một căn
bệnh ngặt nghèo, chỉ có người thân mới
biết. Kỷ Lan không muốn cho
bạn bè phải lo lắng cho ḿnh. Biết thời gian c̣n
lại rất mong manh, nhưng Kỷ Lan vẫn b́nh
thản, dành những giờ khắc đặc biệt này
cho chồng, cho các con, và cho những bằng hữu thân
t́nh. Đâu cần phải đến tuổi 50 hay 60, con
người mới “tri thiên mệnh”, nếu họ đă
sống qua mọi hỉ nộ ái ố của cuộc
đời, trải nghiệm chuyện sắc không và
sống hết ḷng với tất cả mọi
người. Cái bóng đen vừa phủ xuống, với
Kỷ Lan, lại là bóng mát cho một
cuộc dừng chân, nghỉ ngơi, suy nghiệm và mở
cho hết ṿng tay yêu thương, trước khi tiếp
tục cuộc hành tŕnh viễn mộng. Trong cái bóng mát
ấy, những trang cuối cùng của Phố Ảo
được h́nh thành để chuyên chở, gởi
gấm đến người thân thiết nhất- phu quân và các con thơ - bao điều
tâm huyết : Lỗi tại em không trọn đoạn đường Mà giữa chừng găy cánh tơ vương Chàng ơi, nơi suối vàng yên nghỉ Hồn em luôn ôm ấp nhớ thương (Lời Cuối Cho Chàng – 19.9.2010) Mai em đi, ai tiễn em đây Trời có mưa, sương mù giăng đầy Hay trời trong, nắng hanh vàng ấm Như những ngày gió thổi tóc bay .. Em sẽ đi về khung trời đó Em sẽ về trong từng cơn gió Vuốt ve anh, mơn trớn tóc bồng Ôm các con trong cảnh sắc không.. ... Anh ở lại lo con anh nhé Kiếp này là tạm, hẹn kiếp sau Ta sẽ yêu nhau, làm lại từ đầu Và em sẽ không bỏ đi sớm nữa.. (Mai Em Đi -05.10.2010) Bài thơ “ Hai tiếng...Mẹ
Ơi” với lời ghi chú của tác giả “Ước
mong các con đọc và hiểu những ḍng này”. Xin trích
mấy câu: Con gọi Mẹ, như bao người gọi Mẹ Tiếng gọi đầu Mẹ sung sướng
lắng nghe ... Ṿng tay Mẹ, âu yếm chở che Bôn ba tháng ngày...con c̣n nhớ lắm ... Mẹ cho và dạy con nhiều lắm Dạy cuộc đời cần sống với yêu
thương Dù xa xôi cách trở bao dặm đường Có Mẹ trong tim cho dù xa cách..
Ai đă đi qua hết Phố Ảo, dù khách
lạ hay quen, có lẽ cũng phải dừng lại,
thẫn thờ nghe ḷng chùng xuống, trí óc bỗng trở
nên mơ hồ mụ mẫm, không c̣n khả năng t́m
được lối ra và cũng không đủ sức
để bước xuống những bậc tam cấp -
Bởi không một ai muốn đó là những bậc tam
cấp cuối cùng - Tốt nhất là đi ngược
lại, theo lời người dẫn đường Tâm
Thanh, để t́m lối ra bằng cửa trước: “Trong gấp rút các bài thơ chưa được sắp
xếp theo diễn biến tâm lư thi sĩ, nhưng gia
đ́nh và thân hữu đọc thơ Lan trong hoàn cảnh
đặc biệt này, sẽ giấu đi giọt
nước mắt để vui cười thoải mái
với Lan, và sẽ cảm thấy yêu mến Lan hơn,
một người khỏe mạnh đă sống sôi
nổi với thương với ghét, đă làm phật
ḷng người này, đă nuông chiều người kia,
không toàn bích; nhưng bây giờ đă thành vuông tṛn. Lan
muốn nói lời cuối cùng – nói theo Cụ Phan, lời
tâm huyết – Lan muốn sống lâu lâu để
thương mến mọi người, nhưng nếu
phải đi trước th́ xin ở lại b́nh an. C̣n bao
nhiêu Lan xin nhường lời cho tĩnh mịch: Im lặng sao chất chứa bao lời Lời thương, lời nhớ, lời yêu thôi (Im Lặng) (Tâm Thanh) Xin cám ơn Phố Ảo. Xin cám ơn Kỷ Lan
và phu quân. Xin được cất giữ món quà tặng Phố
Ảo này như là một kỷ vật quí giá nhất,
và cầu chúc cho Kỷ Lan đạt được
mọi điều mong ước – dù ở lại hay
sẽ rời bỏ một chốn phù du hư ảo –. Bắc Âu, một ngày mưa buồn cuối hạ Phạm Tín An Ninh ~~~~~~~~~~~~~~~~~~ * Đôi lời về Tiểu sử Nhà
Thơ Nguyễn Kỷ Lan.- Nguyễn Kỷ Lan là ái nữ của
cố thi sĩ Nhân Hậu, (một khuôn mặt văn
nghệ tên tuổi trước 1975 đồng thời là
một trung tá Không Quân QLVNCH). Tập thơ PHỐ ẢO gồm có hơn 50 bài,
đă được phổ biến mấy mươi
năm nay với các bút danh được chú ư nhiều
như Lilly, Doanh Doanh, Bích Thu, và Kỷ Lan. Kỷ Lan là bạn
đời cũng là bạn đường của nhà
hoạt động Nguyễn Minh Tuấn, hai
người dựng nên một Phố Ảo, là Web Viet-No
VIETNAM-NORWAY (VIETNAM – NA-UY), một trong các diễn đàn liên
mạng hải ngoại được đông đảo
đồng hương vào xem và góp bài. (Trích bài Giới Thiệu của Nhà
Văn Tâm Thanh). |
