Lic̣h Sử Chiếc
Áo Dài Việtnam
Theo tài liệu thu
thập được th́ hoạ sĩ Nguyễn Cát Tường
là người đầu tiên đă cải tiến chiếc
áo dài cho phụ nữ Việt Nam. Ông sinh
năm 1912 tại Sơn Tây. Năm 17 tuổi,
ông trúng tuyển vào trường Cao Đẳng Mỹ Thuật
Hà Nội và tốt nghiệp vào năm 1934.
Ông là người đă
đóng góp rất nhiều trong việc sáng chế các kiểu
quần áo cho phụ nữ Việt Nam. Vào đầu thập
niên 1930, chiếc áo dài thuần tuư của Việt Nam bắt
đầu thay đổi, giới phụ nữ bắt
đầu mặc áo mầu và năm 1934, hoạ sĩ Cát
Tường đă tung ra một loạt các loại mẫu
áo dài tân thời trong tập san Đẹp 1934 và báo Phong Hoá
thời bấy giờ, dưới cái tên “Lemur”.
Sau đó, ông tiếp
tục thiết kế nhiều mẫu áo dài cho phụ nữ,
nữ sinh và áo ngắn mặc trong nhà. Ngoài chuyện cải tiến
áo dài cho phụ nữ, và đóng góp vào việc thiết kế
các kiểu y phục thích hợp với thân h́nh, lại làm
tăng vẻ đẹp của phái nữ, hoạ sĩ
Cát Tường c̣n cải tiến và mỹ thuật hoá chiếc
xích lô đạp thời bấy giờ và được
dân chúng ủng hộ nhiệt t́nh.
Tiếc thay, vào ngày 17 tháng
12 năm 1946, ông bị dân quân bắt tại Hà Nội và
đưa đi biệt tích.
Mặc dù họa sĩ
đă ra đi một cách bất ngờ gần 75 năm
trước, nhưng bóng dáng của chiếc áo dài mà hoạ
sĩ tài ba Cát Tường thiết kế vẫn tiếp tục
xuất hiện tại Việt Nam và nhiều nơi trên thế
giới. Tà áo dài tha thướt, nhă nhặn, kín đáo và
duyên dáng làm tăng thêm vẻ đẹp của người
phụ nữ Việt Nam,
và là niềm hănh diện cho người Việt.
Những chiếc
áo dài đầu tiên
Từ Los Angeles,
California, nhiếp ảnh gia Nguyễn Trọng Hiến,
người con trai của hoạ sĩ Nguyễn Cát Tường
kể về chiếc áo dài của phụ nữ ngày
xưa:
Màu của nó u tối,
chỉ có mầu nâu hay màu đen. Áo lùng thùng, ba bốn tà, quần
th́ rộng. Sự đổi mới của
Việt Nam lúc đó bắt
đầu có trong Nam.
Ngoài Bắc th́ hay mặc mầu nâu, màu đen, trong Nam th́ có
những lối mặc khác, áo th́ màu khác, nhưng thường
thường th́ màu vẫn không được tươi lắm.
Khi ông Cát Tường
bắt đầu vẽ y phục cho phụ nữ, th́ ông
nhận thấy quần là cái quan trọng nhất. Nó phải bó sát mông, xuống
đùi hơi rộng và gấu quần hơi loe ra một
chút để khi đi, dáng được tha thướt…
Sau đó, lưng quần
dùng dây chun để cho máu được
lưu thông, ḿnh kéo lên hay kéo xuống rất tiện. Cái áo
dài th́ tuỳ muà, mùa đông th́ cần phải che kín cổ,
muà hè th́ bật để cho mát. Vai áo bó chặt quá th́
người đàn bà không thể giơ tay
lên được, nên vai áo phải làm hơi rộng một
chút, tay th́ vẫn thon lại…Màu sắc th́ chủ
trương tùy theo màu da, màu tóc hay khung cảnh thời tiết.
Thí dụ mùa hè đừng nên mặc áo chói chang quá, nên chọn
màu nhẹ.
Nhân nói đến chiếc
áo dài của phụ nữ Việt Nam ngày nay, ông Hiến cho
hay là bây giờ, chiếc áo dài đă trở thành quốc phục
nhưng lại không c̣n được xử dụng hàng
ngày như trước, trừ các em nữ sinh hay trong các dịp
lễ lớn mà thôi, ông nói:
Tôi đi chụp h́nh ở
Việt Nam cũng nhiều, từ Bắc đến Nam,
các em đi học mặc áo dài, cầu Trường Tiền
hay tỉnh Bạc Liêu, các em mặc áo dài nhiều lắm.
Bây giờ, các ngày lễ lớn, áo dài trở thành một quốc
phục. Phụ nữ bây giờ độc lập lắm,
họ muốn quần áo của họ phải hợp thời
trang tăng vẻ đẹp, và đi dộng dễ dàng.
C̣n áo dài của ḿnh tương đối c̣n tha thướt
và yểu điệu quá…
Tết là một
trong những dịp mà khách hàng đến rất nhiều. Thương hiệu của
tôi là chuyên về áo dài, mỗi lần Tết h́nh như là mọi
người muốn quay về cội nguồn, kể cả
nam nữa, thế hệ trẻ bây giờ tụi nó cũng
lại để mua áo dài nam nữa.
Điều đáng mừng
là mọi người, nhiều lứa tuổi, mặc áo
dài nhiều…Nói chung, ḿnh thấy văn hoá của ḿnh không bị
mai một, mà gần như lớp trẻ cũng hiểu
biết thêm về cội nguồn của ḿnh và trong ngày Tết
th́ ưu tiên cho trang phục quốc phục của ḿnh nhiều
hơn…Trong ngày Tết th́ mọi người chọn một
bộ truyền thống.
Theo anh, ngày thường
th́ chiếc áo dài cải biên có thể mặc với quần
din, nhưng đă là ngày Tết th́ áo dài phải nên theo kiểu mẫu truyền thống của
người Việt, anh nói:
Chung nghĩ rằng
ngaỳ mồng Một, xông đất đầu năm
th́ mọi người nên tuân theo truyền
thống nề nếp văn hoá dân tộc. Chung thấy rằng
đường phố Sài G̣n mặc áo dài nhiều lắm,
hiện tại bây giờ giới trẻ trở về cội
nguồn, hiểu biết nhiều hơn và mọi người
lại quan tâm đến áo dài nhiều hơn…Càng ngày mọi
người càng chú ư đến nét truyền thống của
ḿnh nhiều lắm.
Áo dài không phù hợp
khi thời tiết giá lạnh
Đó là t́nh h́nh ở Sài
G̣n, thế nhưng, ở Hà Nội, năm nay thời tiết
lạnh giá, nên cũng ảnh hưởng đến việc
mặc áo dài trong ngày Tết. Và trên thực tế, chiếc
áo dài giờ đây đa số chỉ c̣n được xử
dụng trong các buổi lễ tôn giáo trong dịp Tết. Cô
Hường, nhân viên khách sạn Melani ở Hà Nội phát biểu:
Nó lạnh
quá, người ta không mặc áo dài, mà bây giờ em thấy
Tết ít người mặc áo dài lắm. Hà Nội hầu như chẳng
có ai mặc dài ǵ cả! Người lớn tuổi th́ cũng
mặc áo dài đi chúc Tết…Thanh niên th́ chẳng mấy
khi người ta mặc, chỉ có đám cưới bạn
bè th́ mặc, c̣n b́nh thường th́ không…
Mà trời lạnh
như thế này th́ chẳng ai mặc đâu! Em ra
đường không thấy ai mặc hết, chả hiểu
tại sao, có lẽ do lạnh quá hay là áo dài người ta
chỉ mặc trong dịp lễ, trong những ngày đặc
biệt, Tết th́ chỉ bên Công Giáo, người ta mặc
áo dài để đến nhà thờ. C̣n thanh niên th́ không ai
mặc cả! Nếu mặc áo dài th́ bị cho là đầu
óc có vấn đề!
Cô cũng
chia xẻ với Phương Anh rằng, bản thân cô
thích ngắm phụ nữ mặc áo dài. Và v́ nhu cầu
công việc, cô phải mặc áo dài đi làm hàng ngày, thế
nhưng, nhiều khi chiếc áo dài cũng làm cô vướng
víu khó chịu. Cô nói:
Áo dài được
hưởng ứng ở miền nam nhiều hơn
Nhân dịp Tết,
Phương Anh cũng hỏi thăm nhà may Hoài Hương
ở quận 1, TPHCM để hỏi thăm về chiếc
áo dài trong mấy ngày Tết, chị Hương, chủ tiệm
may cho hay:
Vẫn mặc,
nhưng chỉ ngày mồng Một, đi Chuà, hay Phật Tử
họ đi chùa…Nếu đi thăm bà con th́ không mặc
đâu, chỉ có dịp quan trọng thôi, đi chúc tết,
đi thăm bạn bè th́ người ta không mặc
đâu, ít lắm.
Nhà thiết kế thời
trang nổi tiếng Vơ Việt Chung, chuyên về áo dài, chủ
trương cải biến áo dài mặc với quần
“din” cho biết:
Em cũng thích người ta mặc
áo dài, nhưng mà em không mặc v́ nó vướng, chỉ có
đi đám cưới bạn bè, có dịp ǵ th́ mới mặc
thôi! Em thấy mọi người rất ít mặc áo dài,
chỉ trong khách sạn, nhà hàng, lễ hội…c̣n th́ chẳng
ai mặc cả!
Nhiếp ảnh gia Nguyễn
Trọng Hiến, con trai của họa sĩ Cát Tường
năm xưa, cho rằng hiện nay, một số nhà thiết
kế thời trang v́ chú ư đến cái lạ của bộ
y phục áo dài, nên phần nào làm mất đi nét đẹp
duyên dáng của phụ nữ, ông phát biểu:
Người thiết
kế phải biết vẻ đẹp của phụ nữ
và phải làm sao tôn được vẻ đẹp, cái nét
mềm mại của phụ nữ phải được
đưa lên. Thí dụ, tà áo dài khi gió phớt qua, th́ người
ta gọi là đón gió, tức là ḿnh thấy tha thướt,
hoặc là tia nắng chiếu vào áo lụa Hà Đông, làm cho
các thi sĩ bật ra các vần thơ, tất cả những
chuyện đó là chiếc áo dài đón gió, đón nắng,
làm cho người phụ nữ trở thành một huyền
thoại, nhập vào tim óc của người xem…tất cả
biểu hiện một cách thanh tao…
Ư kiến
này của ông đựơc khá nhiều người chia sẻ. Thực vậy, chắc qúi vị
cũng đồng ư với Phương Anh rằng, phụ
nữ Việt Nam dù ở bất cứ tuổi nào, dù ở
bất cứ nơi nào, hoàn cảnh nào, khi khoác lên ḿnh chiếc
áo dài, th́ vẻ đẹp luôn được tăng lên,
hơn nữa, đó lại là một y phục truyền thống,
nên Phương Anh tin rằng dù ít c̣n thấy xuất hiện
trong đời sống hàng ngày, nhưng chiếc áo dài sẽ
không bao giờ mất đi, như hy vọng của nhiếp
ảnh gia Nguyễn Trọng Hiến:
Tôi nghĩ
rằng ngày nào c̣n người Việt Nam th́ ngày đó chiếc áo
dài vẫn c̣n.
[RFA]
Main menu